Creating a solutions journalism community across Europe
For our first ever European solutions journalism summit, we’ll be bringing together reporters, editors, and other media professionals from all across the continent to discuss the challenges and triumphs of solutions journalism
Join us for this exclusively online event in 2022.
Our goal with this conference is to provide a space where journalists can make meaningful connections and find cross-border collaborators for solutions stories on disinformation, climate change, migration, polarization, and more.
Why should you attend?
Become part of a budding community of like-minded solutions journalism practitioners across Europe
Help set the agenda for future activities and events
Find cross-border collaborators for solutions stories on some of today’s most pressing social issues
Learn about some of the latest trends and research in solutions journalism.
We’re planning on a highly interactive format that’s focused on networking and discussion. So plan on chatting and sharing your ideas! The conference will take place for three hours every Wednesday in April, starting 13 April.
Speakers, schedule, and more information is coming soon!
Get introduced to solutions journalism in this two-hour course led by the Transitions team!
Are you tired of reporting bad news? Learn how to inspire your readers without sacrificing your journalistic integrity with our 30-minute crash course on solutions journalism. This course consists of five lessons, several interactive exercises, a short video on how to do SoJo, and links to additional resources from the Solutions Journalism Network.
Jeremy Druker, executive director of Transitions, leads the course
By the end of this course, you will be able to: 1) Define solutions journalism and identify SoJo “imposters” 2) Explain the key criteria of solutions journalism 3) Get started on a SoJo story 4) Pitch a solutions-oriented story.
Are you ready to inspire readers and report on solutions to important social problems?
Transitions is a partner of the Solutions Journalism Network, spreading the concept throughout Central and Eastern Europe, as well as Turkey. We have run dozens of SoJo workshops and trained hundreds of journalists and students. We provide capacity-building for educators. Our flagship online magazine, Transitions, regularly features solutions journalism.
Желание вернуть что-то обществу мотивирует как молодых волонтеров, так и пожилых людей, участвовать в инновационной программе по борьбе с пандемией. C сайта Atlatszo.
«Как у вас сегодня дела?», – пожилые венгры, вынужденные из-за COVID-19 оставаться в четырех стенах, часто слышат этот вопрос в телефонных разговорах. Это привычные обмены новостями между бабушками и дедушками и их внуками. Но в данном случае это не так. На другом конце линии – добровольцы, которые обязались общаться с незнакомым человеком четыре-пять часов в неделю.
В то время как пожилые люди во время пандемии проводят свое время дома, молодежь тоже столкнулась с беспрецедентной ситуацией. Помимо того, что молодым людям пришлось приспосабливаться к электронному обучению, навязанному без особой подготовки, им также запретили встречаться с друзьями, заниматься спортом или просто развлекаться все дома.
Чтобы решить эту параллельную проблему и протянуть руку помощи как пожилым, так и молодым людям, лишенным доступа к обществу и социальным связям, две некоммерческие организации запустили программу «How Are You Today?»(«Как вы сегодня?» – прим. пер). В рамках этой программы молодые люди встречаются с пожилыми, которым не помешало бы поговорить с кем-нибудь.
Пожилые люди в одиночестве
Пока программа пользуется большим успехом. Неудивительно, ведь около 700 000 из 10 миллионов жителей Венгрии – это одинокие люди в возрасте 65 лет и старше.
11 марта правительство объявило чрезвычайное положение. Были введены ограничения на передвижение, закрыты общественные места, такие как библиотеки и театры. За этим последовали дальнейшие действия по обеспечению социальной дистанцированности: занятия в школах были приостановлены, был введен комендантский час, людям было сказано выходить на улицу только в случае крайней необходимости.
Поскольку и научные исследования, и первый опыт борьбы с вирусом показали, что пожилые люди или люди с хроническими заболеваниями являются наиболее подверженными риску слоями населения, именно их особенно призывали оставаться дома.
Тем, у кого не было родственников, способных оказать материально-техническую помощь, муниципальные органы власти, службы социального обеспечения и различные гуманитарные организации пытались предложить помощь в виде покупок, выполнения поручений и предоставления средств индивидуальной защиты. Однако психическому здоровью уделялось мало внимания.
Волонтеры Hungarian Charity Service of the Order of Malta (со страницы организациив Facebook)
Пожилые люди потеряли свою социальную жизнь, даже если она была минимальной, и возможность встречаться с близкими или друзьями. Они оказались в изоляции, не имея возможности связаться с кем-либо в течение нескольких дней подряд.
Две организации объединяют усилия
Организация Festival Volunteer Center уже 10 лет привлекает молодых людей к участию в летних музыкальных фестивалях и других мероприятиях. Количество волонтеров постоянно меняется. Есть несколько «старых» рук, но постоянно появляются и новые. В прошлом году база данных волонтеров насчитывала около 2 000 человек. Доступ к уже существующей базе данных оказался важным подспорьем для тех, кто придумал «How Are You Today?».
«Все крупные мероприятия в стране были отменены из-за эпидемии, и некоторые ограничения могут сохраняться даже в течение лета», – говорит Река Надж, главный исполнительный директор Festival Volunteer Center и одна из создателей «How Are You Today?». – Это были не только мероприятия, куда молодежь приходила отдохнуть и повеселиться, но и мероприятия, где многие из них были волонтерами. Мы много думали о том, что бы мы могли предложить им вместо этого в качестве возможности заняться полезным делом. И тогда нам пришла в голову идея связать их с другими людьми по телефону».
Усилия по установлению связи между молодежью и пожилыми людьми в то время, когда и те, и другие находились под принудительной изоляцией, были предприняты по двум направлениям. Во-первых, Волонтерский центр анонсировал программу в информационном бюллетене для волонтеров из своей базы данных. Организация, участвующая в руководстве проектом – Hungarian Charity Service of the Order of Malta (Мальтийская служба помощи), предложила бесплатный телефон доверия.
«Многие были очень рады узнать об этой возможности, и этот первый успех подтолкнул нас к тому, чтобы попытаться расширить круг людей, которых мы могли бы привлечь в проект», – рассказала Лайош Дьори-Дани, исполнительный вице-президент Мальтийской службы помощи.
По словам Реки, выпуск новостей о программе распространил ее дальше. «Благодаря информационному бюллетеню и вниманию прессы в первые несколько дней с нами связались 350 добровольцев, которые заявили о своем желании принять участие в программе». Более 100 пожилых людей проявили интерес, и на сегодняшний день подобрано около 70 пар».
Молодые добровольцы должны быть старше 16 лет и пройти процедуру подачи заявления. Затем они изучают материалы и рекомендации, подготовленные профессионалами в области консультирования.
И заявителей, и пожилых людей, проявивших интерес, спрашивали, с кем бы они предпочли пообщаться – с женщинами или мужчинами. Женщины преобладали, как среди пожилых, так и среди молодых участников. Это отражает основную демографическую статистику, которая показывает, что в 2017 году 46% женщин 65 лет и старше жили одни, по сравнению с 20% мужчин в этой возрастной группе.
Уважение границ
По словам Надж, цель программы – предложить пожилым людям «поддерживающие личные беседы», чтобы помочь облегчить одиночество и неуверенность в себе. «Им важно поговорить о вопросах, которые интересны обеим сторонам и которые могут поднять им настроение».
Разговор с незнакомыми людьми требует иного мышления, чем обычные беседы с родственниками. Темы могут быть самыми разнообразными: от кулинарии до того, как работает обмен сообщениями в Интернете, но при этом необходимо соблюдать определенные границы.
«Самое главное в этом проекте, чтобы пожилые участники почувствовали, что кто-то заботится о них, что они не одиноки, что кто-то обращает на них внимание и слушает их», – говорит Анита Бузас-Ковач, коуч по карьере и ментор. Волонтерам рекомендуется воздерживаться от таких тем, как горе, болезни или перепады настроения.
«Это не горячая линия психологический помощи», – говорит Анита. – Мы уважаем свои границы, и, если мы обнаруживаем, что нам нужна помощь по вопросам, выходящим за рамки нашей компетенции, мы рекомендуем эксперта или услугу, необходимую в данном контексте».
Другая проблема заключается в том, что со временем участники привыкают к этим разговорам. Они становятся частью повседневной жизни пожилых людей. В результате, когда в разговоре упоминается возможность того, что эти беседы когда-нибудь закончатся, могут возникнуть такие проблемы, как одиночество и страх смерти. В таких случаях волонтеры могут обратиться за помощью к специалистам Волонтерского центра.
Никто не подслушивает разговоры, но некоторый контроль все же необходим. После каждой телефонной беседы молодые люди заполняют форму обратной связи. Эти опросы помогают организаторам контролировать программу и при необходимости вносить коррективы.
Анита говорит, что еще слишком рано оценивать эффективность программы, хотя отзывы после более чем 200 завершенных разговоров были положительными.
«Участвующие в программе молодые люди быстро вовлеклись в нее», – говорит Река Надж. – Некоторые молодые люди подали заявку, потому что им было скучно во время изоляции, другие искали доброе дело, которым можно было бы заняться во время кризиса. Многие сказали, что присоединились к программе из-за отношений с собственными бабушками и дедушками. Или их отсутствия. Были и те, кто сказал, что хочет, чтобы пожилые люди чувствовали себя нужными».
Волонтер Тунде Наги, 29 лет, узнала о программе из статьи в Интернете. «В последнее время я видела бесчисленные видеоролики о том, как пожилым людям запрещают делать практически все за пределами их домов”, – рассказывает она. – Они не могут никуда пойти, они не могут ни с кем встречаться, даже со своими близкими, чтобы быть уверенными, что они не заразятся от своих родных… Я попыталась представить, каково им в этой ситуации».
Менторы из Festival Volunteer Center, (со страницы организации в Facebook).
Вскоре Тунге обнаружила, что держит телефон в руке и готова сделать свой первый звонок.
«Сначала я восприняла это как задание», – говорит она. – Мне было немного не по себе, хотя по роду своей деятельности я часто разговариваю с незнакомыми людьми. На тренинге нам говорили, что всегда нужно подходить к собеседнику с внимательным сочувствием, дать ему выговориться, поскольку не мы здесь главные герои, а они. Но как только я познакомилась со «своим» пожилым человеком, все изменилось».
После четырех телефонных разговоров Тунде почувствовала, что между ней и ее партнершей по разговору возникла тесная связь, и это ее обеспокоило.
«В своих беседах мы затрагивали все возможные темы: как все было раньше, как сейчас, какая у нас повседневная жизнь, мы обсуждали еду и напитки – все, что приходило на ум», – рассказывает Тунде. – Обычно беседа длится около двух часов, и у нас никогда не заканчиваются темы для разговоров. К сожалению, моих родных бабушек и дедушек уже нет в живых, и мне очень приятно поговорить с кем-то, кому примерно столько же лет, сколько было бы им. Но меня беспокоит один вопрос – что будет, когда программа закончится?”.
Изначально планировалось, что контакты между каждой парой будут длиться не менее трех месяцев, но сейчас Тунде не уверена, что они продлятся так долго, поскольку ковидные ограничения ослабевают. «Я была бы очень рада, если бы мы могли оставаться на связи после окончания программы. Мы не обязательно будем общаться, как сейчас, но я бы хотела продолжить наши беседы, потому что мы искренне полюбили друг друга».
Готовка и беседа
Педагог на пенсии Джолан Ворос отвечает на телефонные звонки волонтеров. Она потеряла своего супруга в декабре прошлого года, после того, как несколько месяцев ухаживала за ним дома. У нее нет постоянного круга общения. У Джолан двое детей, но один живет в другом городе, а второй постоянно ездит по работе по всей Европе. Поэтому, когда было введено чрезвычайное положение, бывшая учительница оказалась в полном одиночестве. Хотя она не чувствовала себя утомленной вынужденной изоляцией, беседы с волонтерами – яркие пятна на холсте ее повседневной жизни.
«Я всегда с нетерпением жду нашей следующей «встречи» – это поднимает мне настроение», – говорит Джолан. – Мне нравится голос моей собеседницы, я могу почти представить ее. Она может быть моей дочерью или внучкой. Оказалось, что у нас есть кое-что общее, поэтому менторы организации нас и свели. Мы уже очень много разговаривали, вместе готовили, и она даже помогла мне настроить Wi-Fi на моем ноутбуке, прямо по телефону. Когда программа началась, я не совсем понимала, чего от нее ожидать. Ведь это что-то совершенно новое. Но сейчас трудно представить, что может быть лучше, чем это! Я счастлива, что мы можем свободно говорить о чем угодно, даже о своей личной жизни – это, пожалуй, самое приятное».
По мнению Джолан, программа дает участникам возможность открыться и рассказать о себе более откровенно. Иногда нам легче говорить с незнакомым человеком, чем с теми, кого мы знаем. Женщина надеется когда-нибудь встретится со своей телефонной собеседницей. Программа не исключает такой возможности.
«Вполне вероятно, что мы когда-нибудь предоставим такую возможность», – говорит Гьори-Дани. – Мы несем ответственность за программу, особенно за безопасность пожилых людей, которые в ней участвуют, а это значит, что мы можем двигаться вперед только при соблюдении определенных правил».
Программа не раскрывает адреса участников, чтобы предотвратить возможное злоупотребление такими данными.
«Мы используем специальные коды, чтобы отслеживать участвующих пожилых людей в нашей базе данных», – объясняет Бузас-Ковач. – «Однажды у нас была ситуация, когда кто-то хотел получить адрес молодого волонтера, чтобы отблагодарить его подарком. Подарок хотели отправить по почте. Но по понятным причинам это противоречит правилам программы».
Амарил Арковиц, психиатр и тренер по психотерапии, которая руководит работой горячей линии SOS Life в венгерском городе Печ на юго-западе страны, говорит, что программа должна быть рассчитана на долгосрочную перспективу. «Организаторам важно тщательно продумать, куда двигаться дальше, поскольку вполне вероятно, что между партнерами по разговору возникнут психологические отношения и эмоциональная связь», – считает она.
«На мой взгляд, программа хорошо работает для поддержки пожилых людей, которые оказались в ситуации, когда они чувствуют себя одинокими и изолированными. Но вопрос в том, что произойдет, когда она закончится. Как одинокие пожилые люди будут справляться с чувством потери, когда интенсивные беседы прекратятся? Что произойдет, если волонтер откажется от работы? Кто будет общаться с пожилым человеком, который получал эту форму поддержки до этого?», – рассуждает Амарил. – Это не просто цифры. На одном конце линии находится живой человек, а на другом – другой», – говорит она.
«Важно научить волонтеров прощаться и обеспечить тщательный контроль над всей программой», – добавляет Амарил. – В ситуации, когда кто-то общался с пожилыми людьми по несколько часов каждую неделю, а потом вдруг перестал это делать, они, скорее всего, будут иногда горевать о потерянном собеседнике. Нужно всегда помнить об этом, чтобы убедиться, что помощь, оказанная в нужный момент, не приведет к обратному результату».
Работа над устойчивостью
В The Festival Volunteer Center and the Maltese Aid Service надеются, что программа будет действовать бесконечно. Устойчивость – самая большая проблема. Несмотря на то, что телефонные звонки осуществляются добровольцами, профессиональные услуги стоят денег.
Организации изучают несколько вариантов обеспечения долгосрочного финансирования. 19 мая они открыли кампанию по сбору средств «Let’s All Kick In»(«Давайте все скинемся» – прим.пер.). Доноры этой кампании получают специальные бонусы в зависимости от суммы их вклада.
Другой инструмент сбора средств предполагает привлечение известных деятелей для продвижения темы (например, известного шеф-повара попросят рассказать о гастрономии) в социальных сетях, одновременно представляя программу и предлагая подписчикам внести свой вклад.
«Группа из семи или восьми профессионалов вложила много труда в запуск этой программы», – говорит координатор проекта Надж. – Но она выросла, и теперь на нас лежит ответственность за несколько сотен людей, которые в ней участвуют. Мы верим, что люди разделят ощущение того, насколько радостным, энергичным и жизненно важным является этот проект, и будут поддерживать его дальнейшее функционирование».
Но программа направлена не только на уменьшение чувства изоляции и одиночества пожилых людей. Дьори-Дани обнаружила, что желание отдать что-то взамен является для пожилых людей такой же сильной мотивацией, как и для молодежи.
«Они чувствуют, что здесь происходит что-то объединяющее, и у пожилых людей есть возможность помочь молодым», – говорит она. – Они хотят что-то дать взамен, стать более активными – вот что побудило многих из них присоединиться». Молодежь также получает опыт и знания из этих бесед, что делает эти разговоры такими же важными для них, как и для пожилых людей.
«Поколения нуждаются друг в друге, независимо от эпидемии. Мы надеемся, что связи, которые завязываются сейчас, сохранятся надолго и будут продолжать приносить много радости в жизнь каждого».
Эстер Катус – журналистка Atlatszo, венгерской наблюдательной НГО и онлайн-газеты журналистских расследований. Среди прочих тем она писала о коррупции и захвате власти в Венгрии.
Более длинная версия этой статьи первоначально появилась на Atlatszo. Перевод на русский Татьяна Гендель. Публикация этой статьи была поддержана Transitions и Mertek Media Monitor.
Pragnienie by dać coś społeczeństwu od siebie motywuje zarówno młodych wolontariuszy jak i seniorów, którzy włączyli się w innowacyjną próbę niesienia pomocy w czasie pandemii.
„Jak się dziś czujesz?“ – węgierscy seniorzy zmuszeni przez COVID-19, żeby zostać w czterech ścianach często słyszą to pytanie, zwłaszcza w czasie rozmów telefonicznych przypominających typowe wymiany zdań między dziadkami i wnukami. Ale w tym wypadku sytuacja jest nieco inna. Na drugim końcu linii jest wolontariusz, który zobowiązał się, że przez 4-5 godzin w tygodniu będzie rozmawiał z nieznajomym seniorem.
W czasie gdy przed pandemię seniorzy spędzali całe dnie zabunkrowani w domach, młodzi ludzie znaleźli się w zupełnie nowej dla siebie sytuacji. Oprócz tego, że musieli się przyzwyczaić do zdalnego nauczania, do którego nikt ich właściwie wcześniej nie przygotował, zabroniono im spotykać się z przyjaciółmi, uprawiać sporty, czy nawet to prostu wychodzić z domu, że móc się zabawić i odpocząć.
By odpowiedzieć na te równocześnie istniejące sytuacje, i wyciągnąć pomocną dłoń zarówno do starszych osób jak i do młodych, którzy zostali pozbawieni dostępu do społeczności i relacji z innymi, dwie organizacje pozarządowe stworzyły program „Jak się dziś czujesz?”. Łączy on młodych ludzi z seniorami, którzy chcieliby mieć z kim porozmawiać.
Samotni seniorzy
Program do tej pory dobrze sobie radzi. Nic w tym dziwnego, skoro osoby powyżej 65 roku życia mieszkające same stanowią aż 700 tysięcy z 10 milionowej populacji Węgier.
11 marca rząd ogłosił stan wyjątkowy, wprowadzono ograniczenia w przemieszczaniu się, a instytucje publiczne takie jak teatry czy biblioteki zostały zamknięte. Po nich nastąpiły kolejne kroki wymuszające społeczny dystans – zawieszono działanie szkół, ogłoszono godzinę policyjną. Doradzano by wychodzić z domu tylko wtedy gdy jest do absolutnie niezbędne.
Ponieważ zarówno badania naukowe jak i wczesne obserwacje wirusa pokazały, że najbardziej narażoną częścią społeczeństwa są seniorzy i cierpiący na choroby przewlekle, na te osoby szczególnie naciskano by zostały w domach.
Dla tych, którzy nie mogli liczyć na wsparcie członków rodziny, lokalne władze, opieka społeczna i różne organizacje pomocowe starały się zaoferować wsparcie przy robieniu zakupów, załatwianiu codziennych spraw, czy dostarczaniu sprzętu ochronnego. Ale niewiele uwagi poświęcano ich zdrowiu psychicznemu.
Wolontariusze Hungarian Charity Service of the Order of Malta, zdjęcie z profilu organizacji na Facebooku.
Starsze osoby straciły swoje życie towarzyskie – nawet jeśli było ograniczone – oraz możliwość spotkania się z bliskimi i przyjaciółmi. Przez całe dnie tkwili w sytuacji pełnej izolacji, bez możliwości kontaktu z kimkolwiek.
Organizacje łączą siły
Festival Volunteer Center od 10 lat rekrutuje młodych ludzi do pomocy przy organizacji letnich festiwali muzycznych i innych imprez. Liczba wolontariuszy stale się zmienia. Jest trochę „starych wyjadaczy“, ale ciągle też dołączają nowi. W zeszłym roku w ich bazie wolontariuszy było 2 000 nazwisk. Dostęp do takiej już gotowej bazy był znaczącym atutem dla tych którzy wymarzyli sobie projekt „Jak się dziś czujesz?”.
“Wszystkie znaczące imprezy w kraju zostały odwołane w związku z pandemią, a część restrykcji miała zostać utrzymana również w czasie wakacji” – mówi Reka Nagy szefowa Festival Volunteer Center i jedna z twórczyń projektu „Jak się dziś czujesz?”.
„To nie były tylko wydarzenia, w których młodzi ludzie uczestniczyli po to, żeby się odprężyć i dobrze bawić, ale też takie na które zgłaszali się jako wolontariusze. Długo zastanawialiśmy się, co możemy im zaproponować jako szansę na włączenie się i pożyteczne spędzanie czasu – i wtedy właśnie pojawiła się idea, żeby rozmawiali z innymi przez telefon”.
Starania by połączyć młodych ludzi i osoby starsze, gdy wszyscy musieli tkwić w przymusowym lockdownie zostało zainaugurowane w dwojaki sposób. Po pierwsze Volunteer Center ogłosiło informacje o programie w swoim newsletterze wysyłanym do wolontariuszy ze swojej bazy. Organizacja, które współtworzyła projekt Hungarian Charity Service of the Order of Malta (oddział Maltese Aid Service) uruchomiła bezpłatną infolinię.
„Wiele osób bardzo się ucieszyło na wiadomość o takiej możliwości, i ten początkowy sukces zachęcił nas, żeby rozszerzyć grono zaangażowanych osób” – opowiada Lajos Gyori-Dani, dyrektor zarządzający Maltese Aid Service.
Wiadomość o programie szybko się rozeszła, dodaje Nagy. „Dzięki newsletterowi i informacjom w prasie, w czasie pierwszych kilku dni skontaktowało się z nami 350 wolontariuszy, którzy chcieli zaangażować się w nasz projekt. Ponad stu seniorów wyraziło zainteresowanie i do tej pory udało nam się stworzyć około 70 par.”
Młodzi wolontariusze muszą mieć co najmniej 16 lat i przejść przez proces rekrutacji. Następnie otrzymują materiały i wskazówki przygotowane przez specjalistów zajmujących się poradnictwem.
Zarówno kandydatów i seniorów, którzy wyrazili zainteresowanie projektem, pytano, czy woleliby rozmawiać z kobietą czy mężczyzną. Zarówno wśród seniorów jak i wolontariuszy przeważały kobiety. Odzwierciedla to dane demograficzne, według których w 2017 roku 46% kobiet powyżej 65 roku życia mieszkało samodzielnie, podczas gdy mężczyzn w tej grupie wiekowej było zaledwie 20%.
Szanując granice
Celem programu było zaproponowanie seniorom „wspierających osobistych rozmów” aby pomóc im w czasie samotności i niepewności. „Jest dla nich ważne, żeby rozmawiać o sprawach, które są ciekawe dla obu stron i które mogą ich podnieść na duchu” – mówi Nagy.
Rozmawianie z nieznajomym wymaga innego nastawienia niż zwykła rozmowa z rodziną. Tematów może być wiele, od gotowanie po komunikatory, ale należy uszanować pewne granice.
„W tej sytuacji najważniejsze jest, żeby seniorzy uczestniczący w projekcie poczuli, że komuś na nich zależy, że nie są sami, że ktoś poświęca im uwagę i ich słucha” – mówi Anita Buzas-Kovacs, mentorka i doradczyni zawodowa. Radzi się wolontariuszom, żeby unikali rozmów na takie tematy jak żałoba, choroby czy zmiany nastoju. „To nie ma być telefon zaufania z pomoc psychologiczną” – dodaje Buzas-Kovacs. „Szanujemy te granice i jeśli widzimy, że ktoś potrzebuje pomocy w kwestiach, które wykraczają poza naszą ekspertyzę, radzimy im z jakim specjalistą czy organizacją powinni się skontaktować.”
Kolejne wyzwanie stanowi fakt, że z czasem uczestnicy przyzwyczajają się do tych rozmów, stają się one częścią codziennej rutyny osób starszych. W związku z tym, gdy rozmowa zbacza na temat tego, że te spotkania telefoniczne w którymś momencie się skończą, czasem mogą się pojawić takie uczucia jak samotność czy lęk przed śmiercią. Wtedy wolontariusze mogą zwrócić się do pomoc i wsparcie do specjalistów z Centrum Wolontariatu.
Nikt nie przysłuchuje się rozmowom, ale pewien rodzaj nadzoru jest niezbędny. Po każdym telefonie wolontariusze wypełniają formularz zwrotny. Ta ankieta pozwala organizatorom monitorować program i w razie potrzeby wprowadzać poprawki.
Buzas-Kovacs mówi, że jeszcze za wcześnie żeby ocenić sukces programu, ale komentarze po 200 rozmowach telefonicznych były pozytywne.
Młodzi ludzie szybko włączali się w program, opowiada Nagy. Niektórzy młodzi aplikowali bo nudzili się w czasie lockdownu, a inni szukali możliwości włączenia się w jakieś pozytywne działania w czasie kryzysu. Wiele osób wspominało, że postanowiło się zgłosić ze względu na relacje – czy ich brak – z ich własnymi dziadkami. Byli też tacy, którzy mówili, że chcieliby starsze osoby poczuły się potrzebne.
29-letnia wolontariuszka, Tunde Nagy, dowiedziała się o programie z artykułu, który znalazła w sieci. „W ostatnim czasie widziałam mnóstwo filmików o tym, jak starsze osoby są praktycznie odgrodzone od świata zewnętrznego” – wspomina. „Nie mogą nigdzie wychodzić, nie mogą z nikim się spotkać, nawet z najbliższymi osobami, żeby mieć pewność, że nie zarażą się od kogoś z rodziny. Próbowałam sobie wyobrazić jak muszą się czuć w tej sytuacji.”
Mentorzy z Festival Volunteer Center, z profilu organizacji na Facebooku
Nie upłynęło wiele czasu i miała już w ręku telefon szykując się do pierwszej rozmowy.
„Początkowo podchodziłam do tego jak do zadania” – mówi. “Czułam się trochę niezręcznie, choć często mam okazję rozmawiać z nieznajomymi w mojej pracy. Na szkoleniu powiedziano nam, żebyśmy zawsze podchodzili do naszych rozmówców z uważną empatią, aby pozwolić im mówić, bo to nie my jesteśmy tu najważniejszymi osobami – ale oni.” Choć szczerze mówiąc, gdy się lepiej poznałyśmy, wszystko się zmieniło.
Po przeprowadzeniu czterech rozmów telefonicznych Tunde powiedziała, że poczuła, że między nią a jej rozmówczynią nawiązuje się silna więź i zaczęła się tym martwić.
„Rozmawialiśmy na wszelkie możliwe tematy: jak kiedyś wyglądały różne sprawy, jak wyglądają teraz, o życiu codziennym, jedzeniu czy piciu – rozmawialiśmy o wszystkim, co akurat przyszło nam do głowy” – opowiada. Taka rozmowa trwała najczęściej około dwóch godzin i nigdy nie zabrakło nam tematów. Niestety moi dziadkowie już odeszli i to było dla mnie wspaniałe porozmawiać z kimś kto był z tego samego pokolenia co oni. I tym właśnie zaczęłam się martwić. Co będzie jak program dobiegnie końca?
Zgodnie z planem rozmowy w każdej parze miały trwać przynajmniej trzy miesiące, ale nie jestem pewna, że wytrwam tak długo ponieważ znoszone są restrykcje. „Byłoby cudownie, gdybyśmy mogły zostać w kontakcie, kiedy program się już skończy. Nie musimy koniecznie rozmawiać ze sobą tak często jak teraz, ale chciałabym żebyśmy dalej były w kontakcie, bo bardzo się polubiłyśmy.”
Gotowanie i rozmowy
Emerytowana nauczycielka Jolan Voros jest po drugiej stronie słuchawki. Jej partner odszedł w grudniu po tym jak od miesięcy pielęgnowała go w domu. Nie ma stałego grona znajomych, jedno z jej dzieci mieszka w innym mieście, a praca drugiego wymaga podróżny po Europie. Dlatego kiedy wprowadzono stan wyjątkowy, była nauczycielka została zupełnie sama. Choć nie czuła się przytłoczona przymusową izolacją, rozmowy stały się jasnym momentem jej dni.
„Nie mogą się doczekać następnej rozmowy – bardzo poprawiają mi humor” – powiedziała Atlatszo. „Lubię jej głos. Mogę sobie ją niemal wyobrazić. Mogła by być moją córką albo wnuczką. Okazało się, że mamy pewne wspólne tematy, dlatego nas połączono w parę. Tyle już ze sobą rozmawiałyśmy, razem gotowałyśmy, pomogła mi nawet włączyć wifi na moim laptopie. I to przez telefon! Gdy program się zaczął nie byłam pewna czego się spodziewać. W końcu, to coś zupełnie nowego. Ale w tej chwili trudno mi sobie wyobrazić, że można by wymyślić coś lepszego! Bardzo się cieszę, że możemy swobodnie rozmawiać o wszystkim, nawet o naszych osobistych sprawach – to zresztą jest chyba najlepsza część tych rozmów.”
Voros mówi, program daje uczestnikom możliwość, aby się otworzyć i rozmawiać o swoich sprawach z większą swobodą. Czasem łatwiej jest porozmawiać z nieznajomym niż z osobą którą znamy. Dodaje, że ma nadzieję, że kiedyś spotka się z swoją rozmówczynią. Program tego nie wyklucza.
„W którymś momencie możemy wprowadzić taką możliwości” – wyjaśnia Gyori-Dani. „Jesteśmy odpowiedzialni za program, a zwłaszcza za bezpieczeństwo osób starszych, które biorą w nim udział. Dlatego możemy go rozwijać pod warunkiem, że spełnimy konkretne wymagania.“
Program nie udostępnia adresów uczestników, żeby zabezpieczyć się przed możliwymi nadużyciami.
“Używamy kodów, żeby w naszej bazie monitorować seniorów-uczestników“ – mówi Buzas-Kovacs. „Zdarzyła się taka sytuacja, że uczestnik poprosił o adres młodego wolontariusza, żeby odwdzięczyć się prezentem za okazaną życzliwość i ta osoba chciała go wysłać pocztą. Z oczywistych względów to było niezgodne z zasadami jakie ustaliliśmy.”
Amaryl Arkovits, psychiatra i psychoterapeutka, która prowadzi infolinię SOS Life Hotline w mieście położonym w południowo-wschodniej części Węgier, uważa, że twórcy programu powinni zastanawiać się nad jego długofalową perspektywą. „To ważne, żeby takie organizacje przemyślały, jaki jest ich następny krok, bo to bardzo prawdopodobne, że pewien rodzaj relacji czy więzi, rozwinie się między uczestnikami.”
„Moim zdaniem program jest pomocny dla seniorów, którzy zostali wepchnięci w sytuację, w której czują się samotni i izolowani. Ale trzeba sobie zadać pytanie, co będzie, kiedy to się skończy. Jak starsze osoby poradzą sobie z poczuciem straty, gdy wcześniejsza intensywne rozmowy zostaną przerwane? Co się stanie, gdy wolontariusz się wycofa? Przecież ten projekt opiera się na pracy wolontariuszy. Kto będzie później rozmawiał ze starszą osoba, która do tej pory otrzymywała taki rodzaj wsparcia?”
„To nie są puste numery, po każdej stronie są żywe osoby” – dodaje.
To ważne, żeby nauczyć wolontariuszy, jak się mają pożegnać i dopilnować, żeby cały program miał odpowiednią superwizję, od początku do końca” – radzi Arkovits.
“W sytuacji w której ktoś rozmawiał [z seniorami] co tydzień przez kilka godzin, a potem ten kontakt ustaje, u niektórych może pojawić się poczucie straty partnera do rozmów. Dlatego trzeba mieć zawsze na uwadze to, żeby chęć niesienia pomocy w momencie trudności, nie przyniosła efektu odwrotnego od zamierzonego.”
Praca nad trwałością
Festival Volunteer Center razem z Maltese Aid Service mają nadzieję, że program będzie mógł trwać bez końca. Trwałość efektów jest ogromnym wyzwaniem, bo nawet jeśli rozmowy telefoniczne prowadzone są przez wolontariuszy, profesjonalne usługi już wymagają nakładów.
Organizacje rozważają różne możliwości, które zapewniłyby długofalowe finansowanie. 19 maja rozpoczęto kampanią fundraisingową pod hasłem Let’s All Kick In – dla darczyńców przygotowano specjalne nagrody zależne od sum, które przeznaczą na wsparcie projektu.
Innym pomysłem na zebranie funduszy jest zaangażowanie znanych osób, które pomogłyby promować temat w mediach społecznościowych np. znany szef kuchni mógłby opowiadając o gotowaniu, wspomnieć o programie i zachęcić swoich widzów by go wsparli.
„Grupa siedmiu czy ośmiu specjalistów zainwestowała dużo pracy w uruchomienie tego programu” – wyjaśnia Ngay, koordynator. „Ale projekt się rozrósł i teraz jesteśmy odpowiedzialni za setki osób, które się w niego zaangażowały. Ufamy, że ci ludzie opowiedzą o tym, jak radosny, dodający energii i sił jest ten projekt i wesprą go tak, żeby mógł dalej działać.
Ten program nie dotyczy tylko zmniejszenia poczucia samotności i izolacji seniorów. Gyori-Dani odkrył, że chęć dania czegoś od siebie społeczeństwu była równie częstą motywacją zarówno wśród seniorów jak i wśród młodych ludzi.
“Wyczuwają, że dochodzi tu do pewnej wzajemności, dając również im możliwość niesienia pomocy” – wyjaśnia. „Chcą coś z siebie dać, zaangażować się, dlatego właśnie postanawiają włączyć się w projekt. Młodzi ludzie również zdobywają doświadczenie i wiedzę z tych rozmów, dzięki czemu to doświadczenie jest dla nich równie ważne jak dla seniorów.”
„Różne pokolenia potrzebują siebie nawzajem, niezależnie od pandemii. Mamy nadzieję, że więzi, które powstaną wytrzymają próbę czasu i że będą dalej źródłem radości na co dzień.”
Eszter Katus jest dziennikarką Atlatszo, węgierskiego NGO i portalu poświęconego śledztwom dziennikarskim. Pisze między innymi o korupcji i zawłaszczaniu państwa.
Dłuższa wersja tego artykułu została opublikowana pierwotnie na stronie Atlatszo.
Tłumaczenie na język angielski: Gabor Gyori
Tłumaczenie na język polski: Agnieszka Wądołowska
Publikacja tego artykułu była możliwa dzięki wsparciu udzielonemu przez Transitions i Mertek Media Monitor.
Wednesday, April 13
14:00–17:00 CET
